Chefchaouen - Fez: Great Hospitality Along Terrible Roads

Because Fez is just too much of a sight to skip it, I am checked in to a hostel again after only three days of riding and I can write a post for my followers and my future self again. I have been in Morocco for a week now, and on some rare occasions I feel like I'm getting used to Moroccon life a tiny bit.

26th of October (Feast of the Sacrifice)

 The people of Chefchaouen did not get good weather for the most important holiday of the year. It was raining all day, sometimes drizzling, sometimes torrential, but never dry. I'd hoped to be able to walk in the mountains, but the weather made me change my mind. I walked around town a bit in the morning. The slaughtering is going on everywhere. Blood flows through the cobbled streets. Women and children are washing guts and stomachs in the river, letting the water carry away the contents. To a westerner who is used to slaughtering being hidden in factory buildings without daylight which smell of desinfectant, it is a disgusting but interesting sight.

Bloodied rainwater in Chefchaouen

 Also, last week I said that I seriously hoped that there were more beautiful places than Chefchaouen in Morocco, but let's not deny that it is a really beautiful place:

 But still it seems to be too small to be a destination in its own right. That must mean that its tourist fame is at least partially due to cannabis. It is some nice scenery for smoking and it is conveniently located on the border of the unruly kif-growing lands in the Rif. I even feel a bit sad that I didn't get to see any of it. Some hiking in the mountains could have given me a view of the cannabis fields, but I don't know if they are still recognizable as such at this time of the year.
 The afternoon I spent in my tent, reading in Anne Frank's diary on my mobile phone (thanks Klaas!). I strangely recognized the feeling of being trapped in your hiding place, even if the dangers are incommensurable. My tent was under siege from the rain and the mud, and as long as the rain continues, you know that nothing gets drier and every little slip of your care and attention may make things wetter. I decided that, on the next morning, I would either leave for Ouezzane and take a hotel there, or move to a trekking bungalow on the campsite if the rain is too bad to ride.
I also spoke some more to the Brazilians with their bikes from Amsterdam. They have a Facebook page and have some amazing films and photographs. They have been staying in Chefchaouen for 11 or 12 days, and they built up trust with the people so they're able to film them as they go about their day.

 27th of October

 In the morning it was dry but the sky looked threatening. I was doubting if I'd leave, and walked into the neighbourhood next to the campsite. The rain had turned the unpaved streets into pools of sludge. Together with the scattered garbage it made it a very miserable sight. I decided that to retain my mental sanity, I had to get moving again. Also, going out of the Rif mountains might mean moving to a drier climate.

I packed up my wet tent and my wet clothes that hadn't dried since they were washed on the 25th. It was 11:30 before I left the campsite. I had to pass through the lower town centre of Chefchaouen and then climb again to get out of the city. The incline was not very subtle and as I was crawling along, unable to use the click-in side of the pedals with my muddy shoes, going as slow as possible trying not to sweat in my raincoat, I wondered if it wasn't better to abandon this ride and return to the campsite.

But when I reached the floor of the valley next to Chefchaouen, it was sunny! I rode to Ouezzane without problems through some showers between sunny intervals. The mountains changed to rolling hills, more suitable for agriculture. The typical products of the region are honey and olive oil here, which makes for a quieter atmosphere. 

In Ouezzane I checked into a hotel signposted from the main road. It even had a warm shower. In town, it was busy with people, cafés were full and food shops were open, but restaurant kitchens were still closed because of the Feast. I had dinner with chocolate spread on bread.

28th of October

I planned to ride from Ouezzane to Fez not via the main road, but via a more direct but smaller road via Mjâra and Karia Ba Mohamed. The sign at the start of the road did not mention any of these places though, and the reason is that probably the signposters realize that the road is not very suitable for through traffic. The road is supposed to be paved, but the situation on the ground is not always in agreement:

The landscape in this area is much like Spain, with olive orchards and dehesa.

At places the road was very muddy, requiring me to remove a wheel and clean the fender again. Maybe I should try to get MTB mudguards instead of these city-type fenders? Also, my chain got stuck in the front derailleur. That, and my misguided attempts to remedy the situation, screwed up the adjustment of the derailleur and I'll have to look at that with the googled-up manual here in Fez.

 From Mjâra on the road slowly got better. 15 km before Karia Ba Mohamed it was time to look for a place to sleep. I asked a shepherd for a place for my tent. He did not understand French, but stopped someone he knew to translate. Another translator later warned me that no-one in the hamlet (douar) speaks French or English and it would be hard to communicate.

I was shown a nice place by an olive-tree and a typical loam-covered stack of straw bales. So far so good, and I started pitching my tent. A young man who did speak French offered me a place to sleep in the house of his family. I declined, but when he also offered me dinner, I eventually thought "alright then". In the end, first we sat with three people drinking coffee on a straw bale pulled out of the stack in the evening light. Then after dark, I was brought two trays with bread, vegetables and mutton. The bread was even freshly baked at home!

The next morning, they brought me a breakfast of typical sweet bread with marmelade. So I sat there watching the rising sun dry my tent while enjoying all these superbly fresh delicacies. The young man turned out to be called Abdennour and he had studied in Fez, but now worked as a sports instructor because there are so few jobs for educated people here. He had returned to his family for the Feast. We talked a lot in the evening and I learned a lot about Moroccan history. If you're reading this, Abdennour, thank you again!

Through all this, all I could offer in return was a bag with a kilo of mandarines. Attempts to pay for the luxurious treatment were consistently refused. I feel uneasy about it: I have so much more than these people, and I'd much rather be giving to them than to see them give to me.

Sun rising behind the Rif as seen from that camping place:

29th of October

After enjoying the sunrise and the breakfast documented above, I started riding towards Fez. I stopped in Karia Ba Mohamed to buy toothpaste and food. Coincidentally I encountered Abdennour again!

The landscape is one of hills rolling quite heavily with lots of grain fields. Some farms must be big, because I see people driving tractors that are just as big and four-wheel-driven as they are in The Netherlands, even though they lack a closed, air-conditioned room for the driver. The tractors frequently have like three or four hitch-hikers on board, who frivolously greet me. Sadly no pictures because of the local sensitivities.

On the other hand, there are many farmers who have mules instead of tractors. Sometimes you see multiple family members chasing two of them across the field pulling a plough. Such examples of poverty are a sad sight. It's also interesting that hand-washing clothes is still the norm here, while in The Netherlands the question "what if the washing machine breaks?" is often used to convey the needs of the Dutch poor. It never even occurred to me that you could answer "well, a washboard and a brush aren't that expensive".

And then, looking at lists of African and European countries by nominal GDP per capita, Morocco is far from really African-style poor. In Europe, Ukraine and Moldova are poorer, together with some Caucasus states that we don't generally think of as European.

I do have to add to that that I have seen little desperate poverty here. In Sevilla there was a little slum with improvised dwellings of cloth and corrugated sheets (Dutch: golfplaten). I have seen nothing that miserable on this side of the strait.

Before Fez, there is a little pass in the hills at 792 m above see level if I remember it correctly. It has started drizzling again, and the film of water combined with the lavishly leaked fuel and lubricants makes the road more slippery than the ice rink in Utrecht used to be last year. The bike skids a lot on the uneven pavement in the hairpins. It's scary, but much of it can be solved by lowering the tyre pressure.

In the climb, I pause for lunch. A young man waiting for a taxi walks up to me. I offer him some of my bread-and-cheese lunch, and just give it to him if he says "no" - I learned that much about Moroccan culture. He returns the favor a hundredfold however, because he runs off to his parents' house and, despite my saying "no", brings me a plate with hot meat stew and fresh bread just like last night. And again I only have some thankful words in return.

Descending the pass, I get a great view of the city of Fez in the valley:

In Fez, I head for the youth hostel, with is in the part of town that was built in the French colonial time and thus has a regular street layout. I find it with the city plan in the travel guide without outside help - it almost feels a bit lame. What I have seen of Fez up till now feels more European than anything I have seen since the beach resorts near Martil. I even found a vegetarian dinner in a cheap restaurant. Even though, the medina is allegedly confusing even for people used to medinas, and now I'm off to explore that!

But wait, reading Anne Frank's diary also inspires me to do a bit of personal reflection on an earlier post, like she frequently does. I think that in my previous post, you can see that I am somewhat afraid of going to a less wealthy, islamic country. This fear is based on prejudices about Moroccans, or muslims or non-western people in general. I don't consciously believe in these prejudices, but still there's the voice in the back of my head that goes "what if it's true after all?".
Pretty much all of these prejudices have been strongly disproved by now. The only person reaching for my wallet here was trying to keep me from giving money to him!
Let this be a lesson.

After Fez, I think I'm going to ride relatively straight to Marrakech without going over the High Atlas mountains just yet. The Middle Atlas will have to do for now. My map of Morocco has climate statistics for some places. Ifrane, which I will pass through, has absolute temperature extremes of -22 and +37 - that could have been any place in the interior of The Netherlands! And at least in winter, rainfall is comparable too. That means riding through the Middle Atlas will be like riding in The Netherlands at this time of the year. Brrr. I better put away my tent in a waterproof bag and use hotels there.

The route

Find more Bike Ride in Chefchaouen, Morocco

Find more Bike Ride in Ouezzane, Morocco

Find more Bike Ride in Karia Be Mohammed, Morocco

(Yeah, that last one is pretty pointless, not containing the start or end. First the problem was an empty battery, later it was the rain.)

Sevilla - Chefchaouen: Marokko in

Ik zit dit stukje te tikken in een internetcafe in Chefchaouen, in het Rifgebergte in Marokko. Het is me dus gelukt: van huis naar Marokko fietsen en ook daar nog een stukje rijden. Maar spannend is het wel.

Ik beschrijf eerst de overgang naar Marokko, en daarna voor de hardcore fans ook nog het stuk Spanje ten zuiden van Sevilla.

Marokko in

Het begon allemaal heel rustig. In Sevilla zoals hier beschreven al eens geprobeerd om naar Marokko te bellen. Ik ben langs de kust van de Donana naar de veerhaven gereden, en daarbij zag ik Marokko liggen aan de overkant: witte dorpjes in groene bossen, niet veel anders dan Spanje.
Bij de veerhaven aangekomen begint het me te dagen dat het menens is. Afrikanen worden opgehaald en afgehaald bij de passagiersingang van de haven. Er zijn zwarthandelaren die mij aanbieden tickets te regelen.
In de wachtrij voor de boot sta ik tussen de auto's. Marokkaanse auto's. Jonge, rijke Marokkanen met Europese auto's en mooie vriendinnen. Ik maak een praatje met een bestuurder uit Rabat.
In Ceuta ademt de hele stad de sfeer van Kanaleneiland. Er zijn bijna geen Spaanse restaurants, maar wel ontzettend veel kebabtenten en theehuizen. Ook de belhuizen en telefoonwinkeltjes ontbreken niet. Het verkeer is opgefokter dan normaal in een Europese stad. Ik doe er inkopen om twee dagen van te kunnen rijden, en ga slapen. Morgen is de grote dag.
's Morgens ben ik vroeg bij de grens: 9 uur Spaanse tijd, 7 uur Marokkaanse, want Marokko zit het hele jaar op de Engelse wintertijd. De grensovergang is een bende, maar niet vreselijk. Het is eigenlijk minder erg dan toen ik op de achterbank bij mijn ouders in 2002 naar Tsjechie ging. Het is er druk met arbeiders uit Marokko die in Spanje komen werken. Sommigen komen met de fiets, brommer of zelfs met de auto, maar het grootste deel van hem loopt een paar kilometer van Fnideq in Marokko naar Ceuta.
De Spaanse douane laat me ongezien doorrijden, de Marokkaanse is verwarrend. Ik moet eerst een formulier invullen, dat dan laten goedkeuren door een ambtenaar die een stempel in mijn paspoort zet, en daarna mijn paspoort laten zien bij de poort. Niet ingewikkeld, ware het niet dat dit nergens staat uitgelegd en veel douanebeambtes ongeuniformeerd rondlopen waardoor ze niet te onderscheiden zijn van sjacheraars die je lastigvallen.
Maargoed, het is toch allemaal in een minuut of vijf gepiept, en dan sta ik in Marokko. Buiten "het Fort Europa", in "de derde wereld", in "een islamitisch land".
Het begin is totaal anders dan ik had verwacht. Ik verlaat de grenspost in het wiel van een andere fietser, een Marokkaan op een soort Hollandse stadsfiets met drieversnellingsnaaf en een geimproviseerde bagagedrager van gelast wapenstaal. Er is een rotonde: auto's geven gewoon voorrang aan fietsers. Daarna de N13 van Ceuta naar Tetouan. Je gaat het niet geloven: die weg heeft een fietsstrook. De beste sinds Nederland. De strook is breed, vlak verhard en wordt gebruikt op fietsen die erg op Nederlandse stadsfietsen lijken.

Ik kom langs de kust te rijden; er is een strandboulevard, en van die boulevard af maak ik deze foto van Ceuta:

  

Tot op dit punt lijkt Marokko nog steeds niet exotischer of armoediger dan de nabije oostbloklanden een paar jaar geleden nog waren.

Ik passeer M'Diq, waar ik geld wissel bij de bank. Het Marokkaanse geld is vrij saai: plaatjes van de koning in verschillende kleuren.

Doordat ik om 7 uur al de grens passeerde lig ik op schema om voor elven in Tetouan, de eerste Marokkaanse etappeplaats, te zijn. Dat lijkt me wat vroeg en ik sla af naar de badplaats Martil om daar eens wat uurtjes te verspillen. Martil trekt in het mooie herfstweer nog een klein beetje publiek. Het zijn rijke Marokkanen van het soort waarmee ik op de boot stond, en een enkele Europeaan die hier z'n all-inclusive doet.

Ik moet nog petroleum, een SIM-kaart en wat eten hebben, en daarbij ontdek ik het echte Marokko. Als je van de strandboulevard afslaat het stadscentrum in, dan ga je van Europa naar Afrika. Ineens zijn er allemaal bedoeninkjes bemand door oude mannen zonder tanden, die van alles verkopen, waaronder kinderkleren, cosmetica-artikelen en levende kippen. Afval slingert rond zonder dat het iemand interesseert. Het verkeer is chaotisch en gaat niet volgens de regels, hoewel het niet onvriendelijk is.

Na de boodschappen kom ik terug aan de boulevard en neem ik koffie met een koek bij een design-strandtent met uitzicht over de zee. Het is weer helemaal Europa, afgezien van het feit dat de taarten in de vitrine vol vliegen zitten en dat dat niemand kan bommen.

De weg van Martil naar Tetouan is ook Afrikaans, vol afgeragde Mercedessen die zwarte rook uitstoten en brommerkarretjes waarin geiten, schapen en kippen worden vervoerd.In Tetouan probeer ik naar het hotel te rijden, maar de plattegrond in de reisgids is een veel te abstracte weergave van de kronkelende kruipdoor-sluipdoor-medina. Een man die vloeiend Duits blijkt te spreken wijst me een garage waar ik de fiets bewaakt kan stallen. Ik wantrouw alles en iedereen, en rij om de medina heen om het van een andere kant te proberen. Ook daar is het chaos, en met een lichte tegenzin laat ik me meevoeren door een ongevraagde gids. We gaan door poortjes en langs moskeeen en hamams, en overal kun je over de hoofden lopen en staan aan beide kanten van de steeg kraampjes met fruit, kleding, aardewerk en god-weet-wat. Straten die als recht op de plattegrond staan lopen in werkelijkheid in hoeken en krullen. Nooit van mijn leven was ik op eigen kracht door deze bende met fiets bij het hotel gekomen. Ik controleer de gids met het GPS van de telefoon en ik kom inderdaad bij het hotel uit.

Dat hotel biedt nieuwe gasten een welkomst-muntthee aan, en dat is een verdomd goede zet. Ik doe er lang over en staar voor me uit. Ik sta nog helemaal gespannen, heb constant het gevoel dat ik de alertheid geen seconde kan laten zakken, ook al zit ik op een comfortabele bank in een stille patio.

Ik heb die middag nog tijd om een klein rondje door Tetouan te lopen. Zo zonder fiets en vastomlijnd doel valt het allemaal erg mee. De meeste mensen laten je ook in het niet-toeristische Tetouan met rust. Je kunt gewoon op een bankje brood met jam zitten eten. Een keer word ik aangesproken door een drugsdealer. Als ik nee zeg is dat niet genoeg en ik laat hem een eindje meelopen. Als het hem duidelijk wordt dat ik echt niet met hem in een cafeetje ga zitten om kif te roken, gaat hij weg zonder vervelend te doen. Van het boevenhol Tetouan waar je vooral weg moet blijven, waarover iemand mij ooit vertelde, merk ik niets.

De volgende dag weer fietsen. Ik was bang dat mijn daglicht-ritme, wat betekent dat ik in Marokko om 5:30 opsta, problemen op zou leveren. Er is echter hulp van boven in de vorm van de oproep tot gebed die om 5:07 van talloze minaretten over de stad galmt. De nachtportier van het fantastische hotel (Riad Dalia) begeleidt me de medina uit. Daarna rijd ik de stad uit, waarbij ik onderweg brood koop bij een stalletje. De wijsheid wil dat je moet afdingen, en dat je om goed af te dingen je moet voornemen hoeveel het je eigenlijk waard is. De vraagprijs is hier echter consequent onder wat het mij waard is, dus wordt  er niks afgedongen.

Langs de uitvalsweg van Tetouan is een grote schapenmarkt aan de gang. Mannen in gewaden met houten stokken drijven de beesten heen en weer: het ziet er voor een westerling uit als een scene uit het kerstverhaal. Het is mij duidelijk geworden dat de grote markten die overal voor een immense drukte zorgen te maken hebben met het Offerfeest dat morgen (26 oktober) is. Iedereen wil voor die tijd een schaap en ander lekker eten inkopen, en natuurlijk ook het uiterlijk en het keukengerei weer tip-top in orde hebben.

Aan de stadsrand ligt ook een vuilnisbelt. Het vuil ligt daar maar open, en het waait rond. Het broeit en brandt zelfs hier en daar, zodat er een stinkende smog hangt. Ik heb medelijden met iedereen die daar in de buurt woont.

Na de stad wordt het rustiger, maar de viezigheid blijft. Blijkbaar hoort Marokko ook al bij het Afrika waar men prullenbakken overbodige westerse luxe vindt en alle afval over de schouder wegmikt.

Ik rij van Tetouan naar Chefchaouen over de N2, de hoofdweg Tanger - Oujda door het Rifgebergte. . Bepaalde ongeschreven verkeersregels zijn hier anders dan in Nederland. Zo geldt het recht van de sterkste in zoverre dat je als fietser geen motorvoertuigen moet hinderen, en zeker geen vrachtwagens. Als iemand jou achterop komt, en hij kan er door tegenliggers niet langs, dan moet je de berm in. Soms moet ik ook halsoverkop van de weg af omdat een tegenligger een gevaarlijke inhaalmanoeuvre inzet, of omdat de vrachtwagen die mij aan het inhalen is nog weer eens door een busje blijkt te worden ingehaald. Gelukkig is er een brede, met puin verstevigde berm.

Tel daarbij dat de helft van de auto's hier stinkende zwarte rook uitpuft als een stoomlocomotief, en dat er een colletje van een meter of 500 tussen Tetouan en Chefchaouen ligt, en je begrijpt dat ik aardig moe was toen ik dan eindelijk afsloeg naar de invalsweg van Chefchaouen. De stad is dan nog weer een paar honderd hoogtemeters weg, en de camping ligt daar nog weer een eindje boven. Ik was goed uitgeteld toen ik daar aan kwam. Het is gelukkig een mooie terrassencamping en biedt net als Riad Dalia gelegenheid je weer even te ontspannen.

Er werd wel een behoorlijke aanslag op mijn ver-weg-van-huis-gevoel gepleegd doordat er een stel stond met fietsen van dezelfde fietsenmaker. Ze hadden ook stickers van het trappistenklooster van Chimay op hun fiets, wat insinueert dat ze tot op zekere hoogte dezelfde route gevolgd hebben. Gelukkig bleken het Brazilianen en geen Nederlanders te zijn. Hij probeert een documentaire te maken over de fietscultuur in verschillende landen.

Vannacht woei het behoorlijk en vanmorgen was er een boom omgewaaid op de electriciteitskabel, en terwijl ik zat te ontbijten zag ik tot mijn ontsteltenis nog een tweede om gaan. Ik mag in Nederland wel eens zeuren over de veiligheidsfetisj die verwende westerlingen hebben, maar hier had de campingeigenaar ook van mij zogezegd wat meer voorzorg mogen tonen.

Vandaag in Chefchaouen weer een tijdje met een ongevraagde gids rondgelopen. Ik weet niet echt wat ik ermee aan moet. Deze deed z'n werk echt goed en liet mij dingen zien die ik anders niet gevonden had, zoals de warme bakker waar je brood koopt dat net 2 tellen uit de oven is (en het was niet heel duur). Ook vertelt hij dat inmiddels de halve medina is opgekocht door westerlingen die de grote huizen aan de kleine straatjes tot hotel of pension ombouwen.  Anderzijds kom je toch in een afhankelijke positie terecht, al was het maar omdat je de weg terug niet meer weet. Van te voren een prijs afspreken is altijd wijze raad, maar lost natuurlijk de afhankelijkheid niet op, en daardoor kan zo iemand dan altijd nog met extra eisen komen.

Chefchaouen is volgens The Rough Guide "gewoon het mooiste stadje van Marokko". Ik hoop echter maar dat er mooiere zijn, want hoewel zeker mooi, is het ook druk, toeristisch en zo klein dat je na een halve dag het gevoel hebt het gezien te hebben. Je schijnt hier mooi in de bergen te kunnen wandelen, maar het weer is nu niet zodanig om dat zonder wandelkaart of gids te gaan doen. De gids in de stad bood aan morgen voor 100 dirham (iets van 9 euro) een dag lang bergwandelen te gidsen, maar dat klinkt voor mij te mooi om waar te zijn (zeker gezien het Offerfeest is!), dus ben ik er niet op ingegaan.

Ik heb weinig foto's van Marokko omdat foto's uploaden traag is, en omdat foto's van mensen maken in Marokko wat gevoelig ligt. Toch een paar leuke:

Zo gaan oost en west dus samen hier

Marokkanen die een Europese auto hebben, zijn daar trots op. Deze benadrukt het nog eens extra met een Marokkaans kenteken op een Duits bord.

 Spanje: Sevilla - Algeciras

 

Sevilla is van alle steden waar ik tot nog toe langs gefietst ben het meest een wereldstad. Nadat ik het blogstukje had geschreven, ging ik naar de Decathlon om fietsonderdelen te halen. Ik miste een bushalte en moest teruglopen. Daar brak het voetganger- en fietsvriendelijke imago van Spanje toch even. Je kon alleen over een drukke vierbaansweg, een soort officieuze snelweg, terug naar de Decathlon. Aan de voor mij verkeerde kant was er een parallelweg; ik liep terug over de parallelweg maar moest bij de Decathlon even vlug een rotonde in de grote weg over rennen.

Decathlon viel een beetje tegen qua assortiment; als deze lui alle kleine fietsenmakers wegconcurreren zijn de Fransen en Spanjaarden niet veeleisend. Er was geen buitenband van 42 mm breed, en op de outdoorafdeling waren geen losse pannetjes te koop en geen ontsmettingsmiddel of filter voor water.

De volgende dag was er wat tijd om te sightseeen. Ik ben bij het stierenvechtmuseum in de stierenvechtarena geweest. Er zijn veel parafernalia te zien en de regels van het stierenvechten worden uitgelegd. Het is tweetalig Spaans / Engels maar de gids praat zo duidelijk en gebarend dat ik meestal het Spaans al begrijp.

Daarna bezoek ik het Koninklijk Alcazar. Het is echt verbijsterend, zo mooi als dat paleis is versierd. Ruimte na ruimte met Arabisch-Andalusische geometrische patronen die in het stucwerk zijn uitgesneden. Ik heb er zelf geen foto's gemaakt omdat er waarschijnlijk toch allang mooiere zijn, zie Google Images. De grap is dat de arabische kunst bleef bloeien toen de christenen de macht in het gebied hadden overgenomen in de 13e eeuw. Hoewel het er heel duizend-en-een-nacht-achtig uitziet, is het door gewone christelijke middeleeuwers gemaakt.

's Avonds probeer ik nog op de fiets een echte outdoorwinkel aan de andere kant van de overstromingsvlakte van de Guadalquivir te bereiken, maar opnieuw laat de Spaanse infrastructuur voor langzaam verkeer het afweten. Ik krijg geen op de fiets doenlijke route gereden en ik keer in de avondschemer in een regenbui onverrichter zake terug. Het is donker, ik zit voor mijzelf te koken in een hostelkeuken waar alleen een stel dronken Canadezen hun eigen soort lol zit te hebben, en ik heb er even niet zo'n zin in.

De volgende dag wacht echter een zware etappe naar Sanlucar de Barrameda, waar ik voor de volgende dag een bootexcursie in de Donana heb geboekt. Sevilla uit rijden gaat in het begin voortvarend. Je moet weten dat het stadscentrum van Sevilla de meest geslaagde poging tot fietspadenaanleg heeft die ik buiten Nederland en Duitsland heb gezien. De makers hebben, in tegenstelling tot de meeste buitenlandse fietsplanologen, beseft dat fietsers harder gaan dan voetgangers en dat ze ook wel eens willen opschieten. Soms hebben ze compromissen moeten sluiten en bijvoorbeeld een oude boom als onderdeel van de middenstreep laten staan, maar het idee is goed. De Sevillanen maken er ook gretig gebruik van en je ziet alles wat Amerikanen in Amsterdam zo bijzonder vinden: vrouwen op hoge hakken op de fiets, mensen die matrassen vervoeren op de fiets, enzovoort.

Als je echter de stad uit wilt naar de voorsteden of zelfs het platteland, dan wordt het toch weer lastig. De fietspaden houden op zodat je gewoon op de driebaansweg verder moet, als ze al niet doodlopen op een afgrond. Na voorspoedig de rondweg te zijn gekruisd, loopt mijn landweggetje dood op een legerkazerne. Ik heb geen zin om een eind terug te rijden en probeer met toestemming van de wachtpost door de modder om de kazerne heen te lopen. Ik had echter naar zijn waarschuwing voor terreno difficil moeten luisteren: de klei blijft aan de band plakken en vormt een koek tussen de band en het spatbord. Ik moet de fiets en bagage los terug naar de weg dragen. Daar moet ik dan de fiets op de kop zetten, de wielen eruit nemen en met m'n schepje de modder uit de spatborden bikken.

Dat maakt me angstig want er staat veel onverhard door de Guadalquivir-vlakte op het programma. Ik rij een stukje om, maar durf het later wel aan. Dat is maar goed ook want de wegen zijn prima te doen en ik kom langs rijstvelden waar ooievaars op staan alsof ze er gezaaid zijn.

Neem nou maar van mij aan dat elk van die witte stipjes een ooievaar is

's Avonds blijkt de etappe echter toch wat lang. Na een uitzichtloos recht stuk met tegenwind ben ik om een uur of acht in een donker Sanlucar. Sanlucar blijkt ook nog eens een costa-oord te zijn vol gezinnetjes en bejaarden. Ik zit de eerste nacht in een costahotel dat echter maar voor een nacht plek heeft. Het is toch verbazingwekkend hoe goedkoop Spanje qua hotels is; ik heb wel eens meer betaald voor een stapelbed op een slaapzaal dan voor dit tweepersoonsbed met eigen badkamer inclusief ontbijt.
De volgende morgen verhuisd naar het goedkoopste pensionnetje van de stad. De kamer is misschien 5 vierkante meter. Er hangt een geur die je met een beetje kwade wil stank zou kunnen noemen. De eigenaar is ook zo'n typische volkse Spanjaard die bars overkomt hoewel hij het volgens mij lang niet zo bedoelt.
De excursie naar de Donana is niet heel bijzonder. Van het misschien wel belangrijkste natuurpark van Europa zien we maar wat kleine oeverstrookjes. Maar ik heb wel flamingo's en een zwarte ooievaar gespot, en de verdeling in een stuk dennenwoud op duinen en een stuk moerasvlakte was goed te zien.

Vervolgens had ik mijn overnachtingen in Ceuta en Tetouan zo geboekt dat ik twee dagen van Sanlucar naar Tetouan moest. Na de etappe Sevilla - Sanlucar zag ik daar tegen op, dus vertrok ik vroeg en draaide ik het gas goed open. Ook besloot ik langs de kust te rijden en niet door de bergen.
Het pakte echter allemaal goed uit. Ik was gauw in El Puerto de Santa Maria, waar ik een stukje mountainbikepad moest rijden om fietsen in Puerto Real te komen. De serieuze gasten met hun schijfremmen en achtervering kwamen helemaal niet zo hard voorbij (wat er ook mee te maken had dat het pad vlak was en hun fietsen behoorlijke overkill zijn).
Het landschap bij de costa's doet me aan de suburbs in de VS denken. Landbouwgrond wordt constant afgewisseld door mooie huizen, en de oorspronkelijke ontsluitingswegen van het gebied hebben moeite al die nieuwe bewoning netjes te verwerken.
Bij Vejer fiets ik 200 meter verticaal omhoog, alleen maar om te kijken of het hotel in Tetouan bevestigd heeft. Yes!
Daarna kom ik voor het eerst in Spanje met de fiets op een rijksweg (geen snelweg). Een groot bord over het Red de Carreteras del Estado heet mij welkom. Het valt mee, het is zondag en er is een brede vluchtstrook. En: als de struiken aan de rechterhand even wijken, zie ik achter een blauwige vlakte grauwe hobbels liggen in de verte. Het Rifgebergte! Mijn eerste live blik op Afrika is een feit. Ik pak 10 km voor Tarifa een camping die rustig en nog open is.

De volgende dag ga ik eerst naar het stadje Tarifa. Volgens het bord is daar het zuidelijkste punt van Europa, maar de kaart erbij doet vermoeden dat de Peloponnesos veel zuidelijker is, en Kreta al helemaal als je eilanden telt. De verplichte foto:

Ik ga verder naar Algeciras, waarbij nog even een bergpasje van 340 meter moet worden genomen, beginnend vanaf zeeniveau. Het is na de sierra's niet bepaald schrikbarend, maar het is wel grappig te bedenken dat het meer is dan het hoogteverschil tussen het laagste en het hoogste punt van (het Europese deel van) Nederland. Bovenop is een uitzichtpunt vanwaar je de Marokkaanse kust ziet. Mijn telefoon piept twee keer. Wat blijkt: Maroc Telecom heeft mij welkom geheten! Het Spaanse Movistar pakte mij gelukkig gauw weer terug.

Bij een tankstation besluit ik eindelijk de brandstofkwestie tot de bodem uit te zoeken. Het is namelijk zo dat, hoewel vloeistofbranders de naam hebben dat je er makkelijk brandstof voor kunt vinden, het mij in Spanje niet gelukt is. Waar in Nederland of Frankrijk iedere super wel een paar aardoliedestillaten verkoopt onder namen als "wasbenzine", "petroleum" of "lampolie", daar is er in Spanje helemaal niks op dat gebied. Aanstekervloeistof heb ik nog wel ergens gezien, maar dat lijkt me nodeloos licht ontvlambaar en dus gevaarlijk. Euro 95 in de brandstoffles doen kan, maar is volgens de handleiding door de auto-specifieke toevoegingen slecht voor de mens die de rook inademt en voor de brander.
Volgens de handleiding is petroleum in het Spaans "queroseno", maar als ik daarnaar vraag meldt de goed onderlegde pompbediende mij lacherig dat ik dan de raffinaderij moet bellen. De Spaanse vertaling maakt blijkbaar dezelfde fout als de Nederlandse door "kerosene" met iets te vertalen dat hetzelfde klinkt, maar niet hetzelfde is. Ze ruiken wat er in mijn fles zit, maar ze kunnen het niet thuisbrengen: geen diesel, benzine of kerosine.
Ik besluit als laatste redmiddel zelf het Spaanse woord voor petroleum uit het Frans en het Nederlands te reconstueren. "Petroleo?" vraag ik. Een lach breekt door: "Si, si!". Dat was het dus wat er in die fles zit! Maar als ik vraag of ze dat ergens verkopen schieten ze opnieuw in de lach, en zeggen iets waarin de nadruk op "antes" ligt. In goed Nederlands vertaald zal die zin hebben geluid: "petroleum, das war einmal". Dat is toch vreemd in een land waar je bedragen onder de 12 euro niet kunt pinnen en je de groente zelf moet afwegen, maargoed.
Ik hoopte dat het in Marokko beter zou zijn, maar in Martil wees iedereen bij een vraag naar "petrole" naar de benzinepomp, die weer alleen "essence" en "gasoil" in de aanbieding heeft. En daar heb ik dan toch gecapituleerd en 400 ml loodvrij getankt om mee te koken. De brander liep er gisteravond op als een zonnetje.

En verder

 

Hier in Marokko lijkt de route zich wat minder te lenen voor een weekritme waarin ik eerst 5/6 dagen rij om daarna 1/2 dagen rust te houden. Waarschijnlijk ga ik wat meer improviseren onderweg, af en toe bij een internetcafe of wasserette of kapper binnenstappen als ik daar toevallig langs kom. Ik wil nu naar Fez en van daar naar het zuiden door de atlas heen. Fez is 2 of 3 dagen fietsen. Morgen is de eerste dag van het Offerfeest en ligt alles plat. De twee dagen daarna schijnt er nog steeds alles, of in ieder geval een hoop, plat te liggen. Ik heb dus maar belachelijk veel eten ingeslagen en blijf morgen iig hier op de camping. Het is net alsof een backpackende moslim in Europa de kerst moet zien door te komen.

De route van afgelopen week:

Find more Bike Ride in

Find more Bike Ride in Sanlucar De Barrameda, Spain

Find more Bike Ride in Tarifa, Spain

Find more Bike Ride in Tarifa, Spain

Find more Bike Ride in Ceuta, Spain

Find more Bike Ride in Martil, Morocco

Find more Bike Ride in Tetouan, Morocco

Salamanca - Seville: Gateway to Africa

Seville makes me wonder if I'm still in Europe all the time. There are palm trees everywhere, many buildings are decorated in an Arabic style, and empty spaces don't get covered with grass and weeds but just remain dirt in the burning sun.
The atmosphere here is also markedly different from Pamplona and Salamanca. The place is more cosmopolitan and touristy. I even hear groups of people speaking Dutch with a Brabantic accent on benches in the parks! Also, I see some immigrants here. It is surprising how few immigrants you see in Spain that are recognizable as such. There are almost no black people, and people from Latin America or North Africa have a mediterranean look anyway and are usually very integrated into Spanish society.

I'm taking two days off from riding here to enjoy the city and prepare for the great crossing into Morocco. I'll have to get all the bike parts I think I'll need and book some accomodation for the first days there. I'm nervous about it.

But I'm still in Spain, so let's talk about that first. I managed to meet some interesting people in Salamanca after all. One was a Brazilean who said that one should not go into Morocco on his own, because it is just too poor and messy. Certainly not on a bicycle! And that guy is from Brazil himself... Happily there was also a Moroccan guy who debunked most of his stories and told me that my plan is totally awesome.
I started to see that restaurant culture in Spain is different from at home. In The Netherlands you go to a restaurant for the atmosphere, for the luxury of being served. In Spain you go to a restaurant to get fed. The restaurants are cheap, the service is quick and no-frills, and you see many people going there alone.

Before leaving Salamanca I changed the chain on my bike. Following the teachings from the wereldfietser.nl crowd, I replace the chain once before replacing the chain and the cassette together. The hostel attendant noticed me and fell totally in love with my bike. He said he'd ridden a bike from Buenos Aires to Ushuaia (in the Tierra del Fuego, the very south of South America) once. Unfortunately he'd sold the bike there before flying home.


Leaving Salamanca can be accomplished via a car-free bike path that, even though it is painted to have two lanes, is barely wide enough for just my loaded bike. Once you get out of the city, the landscape is gently bellowing pastures separated by stone walls. Britons must feel at home here as in the Basque country. Later, as we get closer to the mountains of the Sistema Central, the ground becomes rockier and it gets to look like this:

 I reached the mountains near Béjar, where I had this nice view from a crossroads:

I looked for a campsite in Hervás. No less than three campsites there, but only one was still open, and it was an awful holiday resort. So I checked in at the Albergue de la Plata, a simple private rural hostel, 15 euros for pilgrims, 20 euros for worldly travellers. Sadly no sign of the mother of a speedskating friend who is doing a pilgrimage to Santiago around there. The owner was insistent on calling each other by each other's first names.

The next day I was going to cross the Sistema Central. The Salamanca - Sevilla motorway as well as the old main road go through a gap in the mountains, but I wanted to avoid the nasty motorized traffic by taking the Puerto de Honduras, a mountain pass at no less than 1437 meters above sea level. It starts right from the hostel from where I have to climb 600 meters. For the first bit, I rode through a chestnut forest, but the oaks took over quickly. It got ever thinner towards the top. Occasionally I was cheered by walkers as I was hammering on my pedals, grinding my teeth trying to make it up there without shifting down to my inner chainwheel. A 27-year-old male should not have to use a fucking 22 on a paved road, right!?
High up I think I could notice the air getting thinner. I had gone into the clouds, and sometimes the mist turned into a slight drizzle. Happily, it was not so bad that I had to put away my phone, so I could keep a log of my speeds in the climb and descent. At the top, there is again no sign with the name of the pass and the altitude. The Spanish are such slobs. I took a picture nevertheless, but this picture from the descent is more impressive:

On the terraces that you can se there, people grow cherries. I can hardly imagine that agriculture on such difficult terrain is still profitable, and perhaps that's why they're trying so hard to push their fruit on tourists as productos tipicos that cost five times too much.
As you can see, the pass road is steep and winding here and I have some good fun blazing down like a motorcyclist with the towering wind roaring around my helmet. Unfortunately, in the last kilometers, I get stuck behind a car.

I enjoyed the Puerto de Honduras so much that I'd like to do another pass that day. The Michelin map shows a Puerto de Piornal at  1269 meters on the other side of the Valle del Jerte. After having lunch on a cherry terrace with a view, I set out to climb that one. Though it is almost 200 meters lower in altitude, I have to climb 800 meters this time to get there.
The first part to the village of Valdastillas is steep with lots of hairpins, finally forcing me to use that 22 chainwheel and/or stand up on the pedals. Sweat is flowing down my body in streams. After Valdastillas the slope gets more gentle and I can manage the rest of the climb in a comfortable seated position. In the village of Piornal, at the local fountain, I encounter a man who worked for Philips in Eindhoven for seven years. He assures me in Dutch that the water is really suitable for drinking.
From there the road gains the last 100 meters to the top of the pass very gently, vals plat, and the top is again unmarked. I am looking forward to a speedy downhill again, but a sign setting a speed limit of 40 kph with the message "Firme en mal estado" ("pavement in bad state") strips me of my illusions there. On the other side of the pass there is the Vera region, which is a popular holiday destination for the Spanish, but doesn't look so special to me. A big rainshower starts pouring down on me and I quickly find a nice wild camping spot by the EX-392 road from Jaraiz de la Vera to Navalmoral. It looks like this:

I'd anticipated to visit the Monfragüe national park the next day, but I´d gotten carried away in my mountainous adventures and now I was still 50 km away from Monfragüe. Happily the roads leading me there were nice and quiet and most of all flat, running next to an irrigation canal. I reached the park by 13:00. Crossing the mountains and having a somewhat lower altitude really changes agriculture. No more pastures now, but fields of peppers and tobacco. Olives are also appearing for real now, while I had been seeing some small personal-use olive orchards already since Pamplona.
The national park is absolutely awesome. There are quartz layers that the Tiétar and Tagus rivers have eaten their way through, creating spectacular rocks. And on these rocks the birds of prey gather like mosquitos on bare skin in a Scottish summer. I wonder if the insane numbers are only achieved by feeding them. My compact camera is not really suited for wildlife photography, but this should give an impression of how many vultures you saw there:

I also managed to spot some deer drinking from the almost-dry river Tiétar. After having lunch by the visitors' centre, I climbed the hill to the Monfragüe castle, with my cycling shoes with cleats under them:

I stopped for the night at Torrejón el Rubio, where many MTB riders using the long weekend for a multi-day trip were seeking accomodation.

After Monfragüe, there was one more sightseeing day in the plans, for the city of Trujillo. I left Torrejón before the supermarket had opened, and rode to Trujillo along the main (and only) road as quickly as possible to shop there before I got hungry. In Trujillo I could only find a small grocery shop of an elderly lady. I think my full day's shopping there was half of their income that day.
Trujillo is a small town that happens to have some impressive buildings because some conquistadores came from there and spent a portion of their fortune in their home town. There is also a really massive castle dating from Moorish times. I had a coffee on the lively Plaza Mayor, picknicked lunch by the castle walls, and then explored the narrow town alleyways, including this plaza with olive trees:

After Trujillo, I rode further via Ibahernando to a really nice camping spot on a terrace along a small forgotten single-track road.

After that day, sightseeing was over and it was time for utility riding to Sevilla, enjoying the silent remoteness of Extremadura underway. The silence and remoteness did not really materialize though. Though Extremadura is known as poor and sparsely populated, it seems that the rural economy is happily humming on and the federal government and the EU are investing heavily in regional development. Those investments usually take the form of improving road accessibility, and that in turn means that every back road is gradually being upgraded to a race track where a jumbo jet could land, complete with dislevel crossing and onramps. It makes you feel unwelcome as a cyclist and the trucks roaring by at 100 kph are tiring.
Sometimes the road works mean that a road is closed. There is a diversion signposted, but those detours are usually too big for a bike, and sometimes point to motorways that are just as illegal for bikes in Spain as they are at home. So then I have to push through the gravel and over the foundation layers of the road surface. On this picture you can see how insanely wide they make roads that have maybe one car every five minutes. I'm sure in India they would paint 4 lanes on this and there would be 6 vehicles next to each other in actual use:

Looking back, in the northern provinces of La Rioja and Burgos, the sense of a countryside left behind by modern times was much stronger than in Extremadura. There, regional development works would also turn into laughable forms of flogging a dead horse: I saw such a beautifully built-out asphalt road ending at a roundabout that had only one way to get off: the continuation of the road as an unpaved track full of bumps and holes.
In Bordeaux, in the launderette, a young man approached me, and he told me about his work as a bike mechanics' teacher and handed me a little leaflet in French. I couldn't really see what it was then, but when I took the time to figure out the French, it turns out to be a low-budget magazine about cycling, created with an old-school stencil machine, full of the joyful weirdness of an underground scene. There is a blog post referring to it here. It also includes an article about cycling in Extremadura in which they refer to the few activities of the lethargic Extremadurans as "les frissons d'une société gelée. Ou les ultimes convulsions d'un corps déja mort." I can't say I recognize that, even though the dependence on federal and EU funds might make you say that they are the shocks going through a body that's on artificial respiration.

Unexpectedly, I saw some rice fields near Villar de Rena. I didn't even know that rice grows anywhere in Europe! (though I should have been able to trivially deduce that from the existence of risotto):

 I was struck by a rainshower 10 km after Zalamea de la Serena, and quickly pitched my tent on the edge of an olive orchard against a forest, fearing that it would not get dry for the night anymore. It did clear up though, happily, so I could cook a meal by my tent.

The next day I rode from there to El Pedroso in the mountain range of the Sierra del Norte. The landscape started as the typical  Extremaduran alternation of dehesas, extensive pastures with oak trees, and fields with crops on the flatter fertile parts. After that came the Sierra del Norte, more hills than mountains but always steep, covered in deciduous forests. After lunch I passed by a sign that I was entering Andalucía - another milestone on my way south!
In El Pedroso, it was time for a shower after two nights of wild camping, and I at a bar asked if there was a place to spend the night there. Two men started to explain to me about there being two hotels, a cheap one and an expensive one. Their Spanish was incomprehensible to me though, unusually much so. They eventually offered to take me there, and we walked there together. Any attempt by me to start a friendly conversation (surprisingly possible in a language you don't speak) were thwarted by something that I figured was either an invitation to drink together or asking for a tip, and I started to feel somewhat uneasy. We eventually arrived at a hotel, and though the men assured me it was the cheap one, it looked pretty expensive. The two guys were now explicitly asking me for money, and I figured I'd give them a tip, because they'd taken me to a place where I could sleep, hadn't they?
But indeed, it was expensive as hell for Spanish terms, and because I really had to go to the toilet I didn't look further and booked there anyway. The next morning I fully used the luxurious breakfast though!
The whole affair is of course no great disaster, but it makes me wonder if I'm strong enough against this kind of thing. It will probably be the rule rather than the exception in Morocco.

The next day, on the heavy breakfast, and aided by a net 700 meter descent, I rode to Seville like a breeze. On the southern slopes of the Sierra del Norte, orchards with citrus fruits appear. In the flats of the Guadalquivir valley, I see fields with what I think is cotton:

The roads in the Guadalquivir valley are big, and I just ride as fast as I can to get it over with soon. I reach the edge of Seville at 13:15, have lunch, and check into the hostel around 15:00.

So now I'm preparing for Africa. People say different things about Morocco, but many say that some locals will harass tourists and rip them off, especially in the touristy cities and the places where Europeans enter Morocco. Will people just let you ride your bike, or will they stop you and make you crazy offering all kinds of shit, making you so tired that you'll want to leave after just half a day?
The bike at least needs a new rear tire, and I'd like to have some extra spare brake pads and water desinfectant too.

Before heading to Morocco, I'll ride to the delta of the Guadalquivir, where the Doñana national park is situated. After that, I'll ride to the ferry in two days, take it, and ride to Chefchaouen in two days. So if I don't change my plans, and everything works out, I'll be writing my next blog post from Chefchaouen, Morocco, Friday next week!

As for the route, I sadly forgot to turn on GPS tracking the first two days, notably also missing the mountain passes. The rest:


Find more Bike Ride in Jaraiz De La Vera, Spain

Find more Bike Ride in Serradilla, Spain

Find more Bike Ride in Torrejon El Rubio, Spain

Find more Bike Ride in Robledillo De Trujillo, Spain

Find more Bike Ride in Zalamea De La Serena, Spain

Find more Bike Ride in Zalamea De La Serena, Spain

Find more Bike Ride in El Pedroso, Spain

Pamplona - Salamanca: Spanje voor beginners

Spanje 

 

Ik ben nu ongeveer 10 dagen in Spanje en dus kunnen we wat meer over dat land gaan zeggen. Laten we met het  fietsen beginnen. Ik weet eigenlijk niet waar ik het idee vandaan haalde dat Spanje een onaangenaam fietsland zou kunnen zijn. Soms staat er zo´n berichtje in de krant dat een fietsende Spanjaard van de snelweg is geplukt in Nederland, en dat hij verklaarde dat dat in Spanje normaal is. Ook raadt Paul Benjaminse gebruikers van zijn fietsroute af Barcelona in te fietsen.

Maar weet je, als ik hier rondfiets lijken de fietsvoorzieningen en fietscultuur minstens zo goed geregeld als in België. In Namen moest ik van links invoegen op een vierbaansweg; dat is me in Spanje nog niet overkomen. Toch trekken mensen nooit een zorgelijk gezicht als je aankondigt dat je je op de fiets in België gaat wagen.
In Peñafiel logeerde ik in een hostal, een Spaans overnachtingsconcept dat neerkomt op een eenvoudig hotel voor belachelijk weinig geld. Toen ik ´s avonds na zonsondergang door het stadje liep, zag ik hoe de Spanjaarden dan naar buiten komen, de hond uitlaten, elkaar begroeten en praatjes maken. En hoe het mannelijke en 8- tot 16-jarige deel van hen daarbij de mountainbike meeneemt, zonder licht of helm maar met een bunnyhop bij elke verkeersdrempel naar de dichtstbijzijnde plaza racet, om daar indruk te gaan maken met freestylemoves. Het staat in schril contrast met de burgermannetjes die je soms met reflectiehesje en helm rustig naar het werk ziet fietsen.

Spanje is, in tegenstelling tot Amerika bijvoorbeeld, dus echt een buitenland. Mensen komen graag buiten, vinden het echt niet erg om een stukje te wandelen, en geven om de openbare ruimte die goed wordt aangekleed met bankjes en fonteintjes.


Het blijkt ook dat in Spanje eigenlijk nog minder mensen een buitenlandse taal spreken dan in Frankrijk, waar Nederlanders al zo graag over klagen. Waar in Bordeaux mensen vaak Engels tegen mij gingen praten als ze mijn houterige Frans hoorden, moet ik in Pamplona en Salamanca altijd Spaans praten terwijl ik dat helemaal niet kan. Ik leer snel wat de steekwoorden zijn in standaardsituaties zoals in een restaurant, maar dingen die niet standaard zijn kunnen grappig worden. Zo is tienda zowel "tent" als "winkel". Dus bleef de boer die ik wilde vragen of hij een plekje voor mijn tent had, maar zinnen terugzeggen waarin de woorden domingo ("zondag") en cerrado ("gesloten") voorkwamen. Gelukkig had zijn zoon een helder moment, waarop de boer mij in de 4WD een prachtige kampeerplek in de heuvels toonde. En hij bood ook nog spontaan zijn wastafel aan.

Toen ik gisteren de laatste 30 km naar Salamanca reed, hoopte ik daar eindelijk even mensen tegen te komen die Engels spreken, maar dat viel tegen. Ik kon een volgens hostelworld.com goed aangeschreven backpackershostel niet vinden en ging dus maar naar de Hostelling International-jeugdherberg die in de OpenStreetMap op mijn telefoon staat. Hoe erg kan dat zijn in een toeristische studentenstad? Nog steeds zo erg dat het personeel alleen steekwoorden-Engels spreekt en de enige gemeenschappelijke ruimte een eetzaal met plastic tuinstoelen zonder daglicht is. Je kon kiezen tussen slaapzalen met 20 man of een eigen kamer. Nou heb ik geen probleem met een paar kamergenoten, maar met z´n twintigen heb ik geen idee of je nog een oog dichtdoet. Dus lig ik nu in mijn eentje en ziet het er somber uit qua engels-, duits- of nederlandstaligen ontmoeten.

Daarvoor moest ik nogal nodig naar de WC (als je liever verhalen leest die beginnen met "Er was eens" en waarin lichamelijke noodzaken worden verzwegen, moet je even een paar alinea´s overslaan). OpenStreetMap wist een openbaar toilet, en daar fietste ik maar meteen heen. Het toilet eiste echter een muntje van 20 cent dat ik niet had. Ik ging dus naar een nabijgelegen cafe. Ik had geen zin in ge-emmer in het Spaans in een lichtelijk genante situatie en rende meteen naar het toilet. De kroegbaas keek mij echter boos aan en blafte iets van "wat wil je drinken?" (het woord beber kwam erin voor). Ik probeerde te zeggen waar het op stond, iedereen in Spanje deed daar tot nu toe begripvol over: "No beber. Solo toilet.". De kroegbaas blafte weer iets dat ik niet verstond en zei toen op nog steeds onaardige toen wijzend "¡Venga!". Ik loop dus door naar het toilet. Nu voel ik mij door de hele situatie niet zo op mijn gemak, waardoor het nogal moeilijk gaat. Reken daarbij dat dat gefiets veel brood kost en volkorenbrood hier niet te vinden is. En dat de WC zoals vaak ten zuiden van Brussel geen bril heeft. Het duurt dus even, iets waar Spanjaarden blijkens de lichtknoppen die maar een minuut licht geven nooit last van hebben. En daarom komt even later de kroegbaas op hoge toon voor de deur informeren."¡Que pasa?" versta ik nog. Inmiddels is het gelukkig wel gelukt wat ballast te lozen en ik loop gauw door naar buiten. De man loopt naar de kast met drankjes en trekt hem open, maar ik sta al buiten. Als hij gewoon mij netjes die plee had laten gebruiken had ie een fooi gekregen, nu heeft hij mij achtergelaten met een rothekel aan dit schurftige kloteland.

Het is voor het exotische reisgevoel ook wel eens leuk dat mensen totaal geen Engels spreken, maar ik vind het wel een beetje raar. In Nederland is Engels geen vreemde taal meer, het is domweg nodig om als zelfstandig individu te functioneren. Ook hier zit de nieuwe fietsketting die ik heb gekocht in een eentalig Engelse verpakking. Ook de Spanjaarden luisteren Amerikaanse popmuziek. Ook de Spanjaarden leven onder de EU-verdragen die in het Engels zijn gesloten. Doordat ze geen Engels spreken, zijn ze toch vreemdelingen in hun eigen leefwereld?

 Belevenissen

 

Goed, tot zover de Spaanse cultuur volgens Reinier. In Pamplona heb ik inderdaad de vestingwerken bekeken. Het is een gigantische citadel in een vijfhoek, en wie de stad binnen wilde moest vier bruggen over:

Ik vind ook dat hier in Spanje de oude en nieuwe bebouwing en het landschap vaak goed bij elkaar passen. Bij de citadel kleuren de grijsbruine flats prima. Ik heb er helaas geen foto van, maar op de bergen ten zuiden van Pamplona staan heel veel (moderne) windmolens. Ik vind het een machtig gezicht. Vaak leidt dat soort plannen in Nederland tot protest: ons prachtige landschap gaat eraan! En dat terwijl dat landschap ook ooit door gedurfde ondernemersplannen is ontstaan.
Het hostel in Pamplona is fantatisch; ik ontmoet er een Canadese die naar Santiago gaat lopen en een Duitser die onlangs zijn honderdste land bezocht heeft.

Als ik Pamplona uit fiets laat ik voor de gein eens mijn telefoon een route verzinnen met OpenStreetMap. Gein krijg ik, want een zekere grapjas heeft een bij mountainbikers populaire steile zandweg als "fietspad" op de kaart gezet. Die mountainbikers nemen hem allemaal van boven naar beneden, maar de telefoon stuurt mij er van beneden naar boven overheen. Dat wordt dus duwen. Eenmaal boven komt mij een kudde schapen tegemoet. Ik stap af, maak ruimte en alles lijkt goed te gaan, tot ik de fietstas openmaak om het fototoestel eruit te halen. Dan verlegt namelijk de herdershond zijn aandacht van de schapen naar mijn lunchvoorraad waarvan de geuren ineens een weg naar buiten hebben. Er zit dus een hond op z´n kop in mijn fietstas te kwijlen, en hij luistert niet naar mijn gescheld in het Nederlands. Fysiek geweld initiëren tegen een onbekende hond lijkt mij niet slim, dus wacht ik maar. Na een tijdje sluit hij uit zichzelf weer bij de schapen aan. Het ondergekwijlde brood gooi ik met een sierlijke boog weg op het stoppelveld. En ik maak alsnog een foto:

Buiten Pamplona zit ik op een drukke weg, en even ben ik bang dat Spanje zich nu toch als slecht fietsland gaat ontpoppen. Als ik echter de eerste drie dorpen buiten Pamplona heb gehad, is alle suburbane verkeer voorbij en zit ik alsnog op een rustig plattelandsweggetje. Dat weggetje begint ook nog eens behoorlijk te klimmen, want een nadere blik op de kaart leert dat Spanje helemaal vol ligt met allerlei Sierra´s die minstens zo hoog zijn als de westelijke Pyreneeën. Deze Alto de Etxauri is maar zeven meter lager dan mijn Pyreneeënoversteek:

De foto is gemaakt door een toevallig passerende MTB´er. Misschien wordt het toch tijd voor een stoerdere fietshelm trouwens.
Het landschap is hier echt Spanje volgens het boekje: bruine rotsen, bruine stoppelvelden. De soorten rots zijn in elke bergrug weer anders. Soms ziet het eruit als uitgestroomde lava.
Rond zessen zie ik bij Acedo een camping die het hele jaar open is en een winkeltje heeft. Daar zet ik mijn tent maar neer. Een dorp daarvoor, in Ancín, was er geen levensmiddelenwinkel ondanks dat er wel wegwijzers naar het centro urbano (kerk, bankje, apotheek) waren, dus ik was een beetje zenuwachtig geworden over de bevoorrading op het Spaanse platteland.

Bij Acedo liep een tot fietspad omgebouwde smalspoorweg en die pakte ik de volgende dag weer op tot bij Santa Cruz. Er zit een tunnel van een kilometer in, en hoewel er verlichting is, blijft die hardnekkig uit. Heb ik toch even iets aan mijn fietslamp ondanks dat ik altijd voor het donker onderdak zoek. Na Santa Cruz pak ik de weg naar La Población, en die weg klimt naar 960 meter boven zeeniveau. Dat is het hoogste punt in de route tot dan toe, maar de col heeft geen naam.
Daarna krijg je een afdaling naar de rivier de Ebro, en het uitzicht is echt belachelijk mooi. Het dal staat vol met de wijngaarden voor de Rioja-wijn. Ze staan op terrassen die met stukjes wild struikgewas worden afgewisseld. Boven dit alles torenen de Sierra´s met hun bossen en rotsen uit. Ik hoop dat deze foto een idee geeft:

Het vestingstadje La Guardía geeft ook al een Medina-achtig idee met nauwe straatjes op een heuveltop. Ik zie daar ook politie in vrij militaristische uniformen lopen waar wel een Baskische, maar geen Spaanse vlag op zit. Dat moet de Basken toch een warm gevoel van binnen geven. En dat terwijl de cultuur hier in het uiterste zuiden van Baskenland lang niet zo Baskisch lijkt als in het noordwesten van Navarra.
Aan het eind van de middag doe ik inkopen in Nájera en pak dan de weg naar Salas de los Infantes. Die LR-113 begint net als de uitvalsweg van Pamplona als een drukke hoofdweg vol vrachtwagens, maar na twee uur wegfietsen van de stad is hij veranderd in een hobbelig landweggetje waar eens in het halve uur eens een terreinwagen langskomt. Salas de los Infantes is nog steeds tig kilometer en een bergpas weg, waardoor het nu als een exotisch fietsavontuur begint te voelen.
De kampeerplaats is echter niet zo exotisch. Het dal is een nauwe rotskloof, begroeid met loofbomen in herfstkleuren. Dat is verschrikkelijk mooi maar biedt niet zo veel kampeerplek. Na een half uur vergeefs uitzien naar zo´n plek rij ik maar terug naar een picknickplek langs de weg. Ik had daar geen "verboden te kamperen"-bord gezien toen ik er eerst langs kwam, maar nu ik terugkwam was het prodentwitte bord met een tent en de letters "PROHIBIDO" niet te missen. Toch maar under the cover of night de tent neergepleurd tussen de koeien met koebellen en voor zonsopkomst weer afgebroken.

Door het vroege vertrek reed ik door dat prachtige nauwe loofbosdal terwijl de zon langzaam vanachter de bergen tevoorschijn kwam:

Terwijl ik de vele kilometers naar Salas de los Infantes wegtrapte kwam ik toch iets meer beschaving tegen dan ik had verwacht. Zo was daar Mansillas, een klein stadje waar ik nog een SRV-wagen trof waar ik perzikken kocht. Het was een paar decennia geleden helemaal verplaatst vanwege de aanleg van een stuwmeer. Door de lage waterstand kon ik nu het verdwenen Mansilla toch zien liggen:

De bergpas tussen Nájera en Salas de los Infantes heeft weer geen naam, en is met 1240 meter weer een nieuw hoogste punt van de route. Ik bereik hem rond 12:15. Als ik Salas de los Infantes bereik, is het inmiddels siesta en zijn alleen nog een levensmiddelenwinkel en een tankstation open. Er is geen kleinschalige routekaart te koop. Ik besluit door te rijden naar Santo Domingo de Silos en het daar te proberen, maar daar blijkt geen boekwinkel te zijn. Ik heb dan dus alleen mijn telefoon en de grote kaart van Spanje (1 cm = 10 km) om de volgende dag te navigeren. We moeten het er maar mee doen.
Gelukkig zijn de kampeergoden mij deze dag wel extreem goed gezind: voorbij Santo Domingo is er veel vlak begraasd dennenbos met prima tentplekjes. Ik kook weer een rijstprutje en val voldaan in slaap.
De weg tussen Salas en Santo Domingo was trouwens weer een verschrikkelijk mooi dal. Deze keer met grijze rotsen waar hier en daar nog eens een dennenboom kan groeien:

De volgende dag ga ik van het bergachtige landschap naar het glooiender gebied rond de rivier de Douro (Duero in het Spaans). Het landschap verhoudt zich hier tot Noord-Frankrijk zoals de Loirevallei zich verhoudt tot de Gelderse Poort: de mensen doen er ongeveer hetzelfde, hoewel de natuur duidelijk een stukje zuidelijker is.
In het Dourodal wordt ook een hoop wijn verbouwd, en blijkbaar heeft die Duero-wijn een paar jaar terug hard geboomd. Dat maakt dat het hier een stuk rijker is dan het typische armoedige, ontvolkende Spaanse platteland dat ik eerst had gezien. Wijnboeren hebben vaak protserige bedrijfspanden in Vlaamse fermettestijl, of bijvoorbeeld deze grote toegangspoort:

Het feit dat de gazons bij de panden nog perfect groen zijn in het verder dorre landschap, geeft aan dat de economische crisis ze ook nog niet al te hard raakt. De boeren bij het stoffige, slecht in de verf staande gebouw van de tarwecoöperatie moeten zich afvragen welke vreselijke zonde zij in een vorig leven hebben gepleegd om niet als wijnboer te reïncarneren.
Omdat het landschap vlakker is, zie ik ook meer fietsers. Ik kan Peñafiel, eindhalte voor deze dag, weer over een vrijliggend fietspad over een middeleeuwse of romeinse boogbrug binnenrijden. Peñafiel ligt in de schaduw van een groot kasteel dat schijnt te zijn gebouwd tijdens de reconquista om een Douro-linie te maken. Ik kom hier dus bij het spotgoedkope hostal en zie al die kids op hun mountainbikes.

Ik was speciaal naar een wat grotere plaats gereden om eens wat inkopen te kunnen doen, maar een routekaart blijkt verdacht moeilijk te vinden. Uiteindelijk vind ik na drie kwartier zoeken door steegjes alleen een 1 : 350 000-atlas van heel Spanje. Dat is nog steeds grootschaliger dan de autokaart van Nederland! Toch lijkt ongeveer alles wat relevant is voor de toerfietser erop te staan, dus koop ik hem maar. Voor het echte priegelwerk is de telefoon met GPS meestal toch handiger. Zolang het niet regent, maar van regen heb ik sinds de Pyreneeën niks meer vernomen. Het constant rond de 25 graden ´s middags. Eerst was het ´s morgens nog vervelend koud, maar nu krijg ik ook geen koude vingers meer bij het afbreken van de tent.
In het dorp Olivares word ik aangesproken door een jonge man die vloeiend Engels spreekt en het heel cool vind dat ik van Nederland naar Marokko fiets. Even later komt hij terug met een flesje gekoeld water dat hij voor mij gehaald heeft. Dankjewel!
Na Peñafiel kom ik in de buurt van de agglomeratie van Valladolid en daar begint het landschap helemaal een Nederlandse wending te nemen. Het Dourodal wordt breed en helemaal plat. Er is bosbouw van dennen op zandgrond, het doet gewoon aan de Veluwe denken.Wel is het een soort den die geen grove den en ook geen zeeden is. De algehele vorm is vrij loofboomachtig en de naalden staan omhoog als bij een zeeden. Foto:

 Iemand een idee?
Er waren ook urbanisaciónes, een soort Vinexwijken, met woonerf-borden en vrijliggende fietspaden naar de dichtstbijzijnde dorpskern. Ben ik daar 2000 kilometer voor weg van huis gefietst!?
Bij het dorp Mojados (waar net een fiesta was geweest, er werden tenten afgebroken en de terrassen zaten vol uitgelaten volk) zette ik in zo´n dennenbos de tent neer.

De volgende dag koers ik verder naar Salamanca. Ik heb dit vlakke land wel gezien, ik wil door naar Extremadura, de reden dat ik naar het westen rijd. En ik wilde dus ook wel weer eens een echt gesprek voeren. Maar ik had geen zin in drie nachten achter elkaar in een hostel, dus ging ik niet de hele sprong naar Salamanca maken maar een paar uur rijden voor Salamanca ophouden.
Eerst werd het landschap nog een stuk Nederlandser: er verscheen namelijk baksteen. Bakstenen kerken in renaissancestijl: je beseft het niet, maar dat soort dingen geeft je een acuut nederlandgevoel. Als je op een dorp afrijdt op een vrijliggend tweerichtingsfietspad naast een provinciale weg, in een zeer licht glooiend landschap, met een bakstenen kerktoren en een veevoersilo die je doel markeren; laten we eerlijk zijn, dan ben je toch in de Achterhoek? Of bij Valladolid dus.
Ik zag ook dit dorpspleintje met bakstenen gebouwen. Als je bij de foto zet dat dit pleintje "Heuvel" heet in een dorp genaamd Grotendonk in Noord-Brabant geloof je het meteen:

Het zijn volgens mij de boogjes van staande bakstenen boven de ramen die het perfect laten kloppen.
Tussen alle nederlandsigheid passeer ik in het dorp Carpio ook een artistiek herbouwde moorse versterking. Het eerste stuk Arabische cultuur dat ik ontwaar!
Naarmate ik van Valladolid wegrijd, wordt het land weer leger, zelfs hoewel ik dichter bij Salamanca kom. De weg van El Fresno (de werkelijke naam van het dorp met het Brabantse dorpsplein) naar Tarazona is zelfs onverhard, wat weer een typisch Spaans stoffig plaatje oplevert:

Zo´n 10 km ten noorden van Cantalpino zie ik een mooie wildkampeerplek, maar bij nader inzien heb ik geen water meer. Ik rij dus door naar Cantalpino. Onderweg zie ik dat het station maarliefst zeven kilometer van dorp ligt! Het is gelukkig een vrij groot dorp met een geldautomaat, een slager en een bank. Dan moet er ook een bakker zijn. Ik rij zoekend een rondje door het dorp. Als ik langs het speeltuintje kom, komen alle kinderen aangerend. Ik zie net de bakkerij, dus als ze "¿Tu es perdido?" vragen, kan ik trots melden dat ik het inmiddels gevonden heb. Inmiddels komen ook de volwassenen aangeslenterd. Ik vertel weer dat ik uit Nederland kom, ja, helemaal op de fiets. Ik heet ze adios en ga weer. Vreemd is dat eigenlijk; zij vinden het zo te zien een hele eer dat je reis je in Cantalpino heeft gebracht, en willen waarschijnlijk best een kampeerplaats voor je regelen. Maar ik durf het niet te vragen. En zij willen zich niet te veel met mij bemoeien. Het lijkt wel een soort parabel over hoe we ons niet voor elkaar openstellen.
Met dit soort gedachten rijd ik het dorp uit op zoek naar een verscholen kampeerplaats. Maar ik zie dat echt verscholen er niet in zit. Ik zie wel een boer met zijn zoon of knecht aan z´n trekker klussen. Ik vraag hem in gebroken Spaans of hij een plek weet. De rest van het verhaal is hierboven al verteld.

De volgende dag (gisteren dus) fietste ik naar Salamanca. Dit keer de kaart in de telefoon zelf geïnterpreteerd en zo een mooie route langs de rivier de stad in gevonden. Die voert ook langs de oude romeinse brug met uitzicht op de gebouwen van de oude binnenstad (kathedralen, UNESCO-werelderfgoed, het gebruikelijke liedje):

Ik hoor dat in Nederland het schaatsseizoen alweer begonnen is. Hier probeer ik ´s middags nog de zon zoveel mogelijk te mijden omdat hij te heet is. Toch kan het ook hier nog winteren. Ik zag dit krantenknipsel uit 1954 bij de fietsenmaker hangen. Het is van enkele dagen voordat Jeen van den Berg in Leeuwarden de Elfstedentocht won:

22 graden onder nul, en de Rio Tormes kats dichtgevroren. Ik moet nog een eindje doorfietsen om echt winterveilig te zijn!

Morgen ga ik dus maar eens naar de voet van de Sierra de Candelario, waar mij de Puerto de Honduras op 1430 meter wacht volgens de Michelin-atlas. Daarna ook nog de Sierra de Gredos oversteken en dan is daar het befaamde natuurpark van Monfragüe in Extremadura. Uiteindelijk hoop ik dan weer in zes of zeven dagen in Sevilla uit te komen en daar weer eens wat van me te laten horen!

Tot slot de route:

Find more Bike Ride in Pamplona, Spain

Find more Bike Ride in Mendaza, Spain

Find more Bike Ride in Anguiano, Spain

Find more Bike Ride in Espinosa De Cervera, Spain

Find more Bike Ride in Pesquera De Duero, Spain

Find more Bike Ride in Mojados, Spain

Find more Bike Ride in Cantalpino, Spain